HISTORIA KOMINKÓW KAFLOWYCH

Potrzeba zapewnienia ciepła oraz możliwości przygotowania posiłków spędzała sen z powiek człowiekowi od zarania dziejów. Początkowo było to ognisko po środku pomieszczenia z którego dym uchodził przez połać dachową. Ze względu na potrzebę poprawy funkcjonalności pomieszczenia mieszkalnego przeniesiono palenisko pod ścianę, wyprowadzając jednocześnie spaliny okapem. Taki zabieg znacznie poprawił komfort osób przebywających w pomieszczeniu. Okap podparty na ścianach bocznych kominka bywał bardzo często podstawą wybudowanego powyżej komina. Komora spalania kominka była z reguły zagłębiona we wnęce ścianowej. Budowano również samodzielne przewody kominowe i wprowadzano do nich po kilka kominków z poszczególnych komnat. Kominki posiadały ogromne paleniska, ponieważ spełniały również rolę podręcznej kuchni na której ważono strawę w blaszanych lub miedzianych kotłach zawieszonych na poziomej żerdzi. We wnęce kominkowej umieszczano ruszt na którym pieczono upolowaną zwierzynę. O rozmiarach wnęki może świadczyć fakt, iż na ruszcie opiekano dziki, sarny oraz jelenie. W górnej części komina umieszczano bardzo często drzwiczki do wędzarni. Był to oprócz solenia jedyny sposób na konserwacje i przetrzymywanie mięsa na dłuższy okres. Dym pozbawiał mięso nadmiaru tłuszczu, tworzył na powierzchni ochronna warstwę zabezpieczającą przed pleśnią. Wędzenie podnosiło również walory smakowe.

Kominki z owego okresu posiadały ogromny zapotrzebowanie na drewno lecz przy ówczesnych zasobach leśnych nie stanowiło to żadnego problemu. Nie były wydajne i ogrzewały pomieszczenie jedynie w pobliżu paleniska poprzez promieniowanie cieplne oraz akumulację wysokiej temperatury w ścianach kominkowych. Do budowy kominka stosowano kamień polny, piaskowiec, wapień, gnejs lub cegłę. Do spajania używano gliny lub zapraw wapienno-piaskowych. W domach możnowładców, szlachty, duchowieństwa i bogatego mieszczaństwa stosowano elementy rzeźbione. W toku użytkowania starano się usprawniać istniejące lub nowo budowane bryły kominkowe. W górnej części okapu zastosowano metalowy szyber. Ograniczył on ciąg i umożliwił regulację procesu spalania. Dodatkowo po zakończeniu spalania kominek bez szybra działał jak wyciąg pozbawiający ciepła pomieszczenie. Jego zastosowanie pozwalało na dłuższe utrzymywanie ciepła w pomieszczeniu. Z biegiem czasu zastosowano kafle do budowy kominków. Znacznie podniosło to prestiż właścicieli, ponieważ szkliwiona i zdobiona ceramika kaflowa była dostępna dla osób o znaczącym statusie społecznym oraz materialnym.

Zastosowanie kafli kominkowych oraz dodatkowych materiałów jak glina i cegła podnosiły zdolności akumulacyjne kominka. W kominku kaflowym w ścianach bocznych paleniska stosowano zabudowane cegłami kanały powietrzne zwane multiplikatorami. Rozpoczynały się i kończyły kratkami lub otworami zasysającymi zimne a wydmuchującymi gorące powietrze. Nagrzane ściany paleniska wymuszały w nich ruch powietrza dzięki temu zabiegowi zwiększono znacznie wydajność kominka kaflowego. Zastosowanie multiplikatorów umożliwiło przesyłanie gorącego powietrza na inne kondygnacje. Z biegiem lat w górnej części kominka zamiast płaskiego i niewykorzystanego czopucha zastosowano kaflową ścianę z umieszczonymi wewnątrz kanałami dymowymi. Po przejściu gorących gazów przez kanały w kominku kaflowym górna część nagrzewła się niczym piec kaflowy i oddawała ciepło do otoczenia przez wiele godzin.